Hayat | Konular | Kitaplık | İcatlar | İletişim
Duyu organlarımız-Deri
Duyu organlarımız-Deri
Deri veya cilt, insanlar ve hayvanların vücutlarını kaplayan en üst katman olup, altında barındırdığı kas ve organları koruyan ve doku tabakalarından oluşan bir örtü sistemi organıdır. Bu tabakanın altında yağ tabakası vardır. Yağ tabakası vücudumuzu sıcak tutar ve darbelere karşı korur. Burada bulunan ter bezleri boşaltıma yardımcı olur.
Çok katlı epitel dokudan oluşan deride mekanoreseptör ve termoreseptörler bulunur. Deri; epidermis ve dermis olmak üzere iki tabakadan oluşur.
I. Epidermis (üst deri)
Derinin üst tabakasıdır. Çok katlı keratinleşmiş epitelden oluşmuştur. Keratinli hücreler deriyi vurma çarpma ve mikroorganizmalar gibi etkilere karşı korur. Bu tabaka korun tabakası adını alır. Kan damarları bulunmaz dermişteki damarlardan difüzyonla buraya ulaşan sıvıyla beslenir. İnsanda epidermisin en kalın olduğu yer avuç içi ve ayak tabanıdır.
Epidermisin üst kısmındaki cansız keratin içeren hücreler zamanla dökülür. Epidermisin alt kısmındaki canlı hücreler ise sürekli mitozla bölünerek dökülen hücrelerin yerini alır. Burası melanosit ve merkel hücrelerini içerir.
II. Dermis (Alt deri)
Düzensiz sıkı bağ dokusundan yapılmıştır. Bol miktarda kılcal ve lenf damarı içerir. Düz kas hücreleri, sinirler, duyu reseptörleri Ter ve yağ bezleri yer alır. Yağ bezleri ,yağ salgılar, derinin yumuşak kalmasını sağlar. Bakteri ve mantarlara karşı koruyucu görevi yapar.
Duyu reseptörleri:
Deride, derinin bir duyu organı olmasını sağlayan dokunma, ağrı, ısı, basınç ve titreşim duyularını alan reseptörleri vardır.
• Merkel diskleri : Dokunma duyusunu algılar.
• Meissner cisimciği: Dokunma duyusunu algılar.
• Paccini cisimciği : Mekanik değişimleri (Basınç, gerilim) algılar.
• Krause cisimciği : Soğukluk (Vücut ısısından daha düşük ısıyı) duyusunu algılar.
• Ruffini cisimciği : Sıcaklık (Vücut ısısından daha yüksek ısıyı) duyusunu algılar.
• Serbest sinir uçları : Ağrı, dokunma, ba¬sınç ve ısı duyusunu alırlar
Derinin Başlıca Görevleri:
I. Mikropların vücuda girmesine engel olur
II.Su kaybını azaltır.
III. Güneş ışığında bulunan mor ötesi ışınlarının zararlı etkisinden hücreleri korur. insanda melanin pigmenti deri rengini meydana getirir. İnsanı güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korur. Genellikle kutuplardan ekvatora gidildikçe güneşin zararlı ışınlarını absorbe etmek için melanin pigmenti artar
IV. Isı düzenleyicisi olarak görev yapar, (sıcakta deride bulunan kılcal damarlar genişleyerek ısı kaybı sağlarken soğukta ise bu damarlar büzülerek ısı kaybı engellenir)
V. Solunuma yardımcı olur. Belli oranda gaz alış verişi yapılır (deri solunumu).
VI .Ter bezleri aracılığıyla yadımlama maddelerini dışarı atarak boşaltıma yardımcı olur) Terin bileşiminde su,tuz ve diğer maddeler bulunur Bileşimi sulandırılmış idrara benzer. Bu nedenle ter bezleri üçüncü böbrek olarak kabul edilir. Aynı zamanda terleme ile vücut sıcaklığının normal seviyede tutulması sağlanmış olur. Eğer deri ısı ayarlama görevini yapamazsa (yanık gibi) ölüm dahi ortaya çıkabilir
VII. Duyu organı olarak görev yapar.
Sayılmayacak kadar çok deri hastalığı vardır. Deri hastalıklarına genel olarak dermatoz ismi verilir. Deri hastalıkları hakkında genel bir fikir edinebilmek için, kabaca birkaç bölüme ayırmak mümkündür.
1. Fiziki sebeplerle meydana gelen deri hastalıkları: Delici, kesici, ezici cisimlerin meydana getirdiği yaralar, yanıklar, soğuğa bağlı olan çatlaklar, kimyâsal maddelerin tahrişine bağlı olarak ortaya çıkan yaralar bu grupta sayılabilir.
2. Parazitlerin sebeb olduğu deri hastalıkları:Bu grup hastalıkların başında uyuz, bitlenme ve çeşitli mantar hastalıkları gelmektedir. Ayrıca pire, tahtakurusu, kene gibi böceklerin ısırmalarından meydana gelen deri bozuklukları da bunlardan sayılabilir.
3. Mikroorganizmaların sebeb olduğu deri hastalıkları:Bu organizmalar genellikle deri iltihaplanmalarına yol açar. Mikroorganizmalar derideki herhangi bir bozukluğun üzerine kolayca yerleşebilirler.Yaralar, yanıklar, uyuz, böceklerin ısırdıkları yerler, ekzamalar ve uçuklar kolayca iltihaplanabilirler. Deri iltihaplarına dermatit de denir. Mikroorganizmaların yol açtığı hastalıklardan olan cüzzam, deri veremi ve frengide ise yukarıdaki bahsedilen iltihaplanmaların dışında bir mekanizma söz konusudur. Bunlar bu yüzden spesifik iltihaplar veya spesifik enfeksiyonlar grubu olarak adlandırılmıştır.
4. Allerjik deri hastalıkları:En sık rastlanan deri hastalıklarıdır. Allerjik deri hastalıkları arasında serum hastalığı, Quincke ödemi, kurdeşen, ekzama, kontakt dermatit sayılabilir. Allerjik deri hastalıklarının sebebini bulmak oldukça güçtür. Bu amaçla hasta ve çevresi çok iyi araştırılır. Çeşitli deri testleri yapılır. Gerekirse hasta bulunduğu çevreden bir müddet uzaklaştırılır. Allerjiye sebeb olan âmil bulunmaya çalışılır. Bu âmiller; çiçek tozları, çeşitli besin maddeleri, ev tozları, bâzı ilâçlar, barsak parazitleri olabilir. Allerjik hastalıklarda irsiyetin, vücut yapısının ve asâbi durumun yâni psikolojik sebeplerin de rolü büyüktür.
Derinin bu hastalıklarının dışında; çeşitli dâhili hastalıkların derideki tezâhürleri de sözkonusudur. Meselâ şeker hastalığında, deride çeşitli belirtiler görülür (kurdeşen, kan çıbanları, gangren vs.). Ayrıca derinin kötü huylu ve iyi huylu urları da sözkonusudur. Deri kanserleri bütün kanserler içinde en az kötü olanlarıdır. Tam tedâvileri de mümkündür. Deri hastalıklarını inceleyen, teşhis ve tedâvisi ile uğraşan bilim dalına dermatoloji ve bu işi meslek edinmiş hekime ise, dermotolog ismi verilir.
Deri hastalıklarının çeşidine göre, deride değişik türlerde hastalık elemanları görülür. Bunlar arasında; kaşıntı izleri, papül (küçük deri kabartısı), pistül (irinli kabarcık), çıban, ülser, tüberkül (sivri deri çıkıntısı), eritem (kızarıklık), hiperpigmentasyon (derinin renginin artması), hipopigmentasyon (derinin renginin azalması), deskaamasyon (derinin dökülmesi), kabuklanma ve urlanma sayılabilir. Bir deri hastalığında bu elemanlardan biri veya bir kaçı birarada da bulunabilir. Deri hastalıklarının teşhisi kolaydır. Kesin teşhis için gerektiğinde hasta kısımdan parça alınıp, patolojik incelemeye tâbi tutulur. Tedâvileri her zaman kolay olmayıp, hastalığın cinsine göre değişiklik arz eder. Tedâvi çok kere semptomatik (hastanın şikâyetlerini geçiştirmeye yönelik)tir.