Hayat | Konular | Kitaplık | İcatlar | İletişim

Rönesans Dönemi'nde Bilim

Yeniden Dogus (Rönesans) Dönemi'nde Bilim

(On Besinci Yüzyil ve On Altinci Yüzyil)

Rönesans'i, Ortaçag ile Yeniçag arasinda geçen zaman dilimi olarak tanimlayabiliriz; ancak Ortaçag ansizin sona ermedigi gibi Yeniçag da ansizin baslamamistir. Ayrica Ortaçag'in bitmesi ve Yeniçag'in baslamasi her ülkede ayni tarihlerde gerçeklesmemistir; örnegin Italya'da diger ülkelerden daha önce, 14. yüzyilin ortalarinda 'Petrarca Zamani'nda baslamistir.

Rönesans, diger bütün özellikleri bir yana, Ortaçag'in kavramlarina ve yöntemlerine karsi bir baskaldiridir. Herkes bilir ki her nesil bir öncekine karsi su veya bu ölçüde tepki gösterir; her dönem bir öncekine karsi yapilmis bir baskaldiridir ve bu böyle devam eder; ancak, Rönesans'da yapilan baskaldiri, digerlerine göre daha sert olmustur.

Ortaçag'in karakteristik özelliklerinden birisi yeniliklere karsi duyulan korkudur. Rönesans ise bu konuda daha hosgörülü olmustur. Her yenilik sorunlar yaratmis, ancak yenilikler insanlarin karsisina giderek artan bir sıklıkla çikmaya baslayinca, bunlara alisilmis ve yeniliklere karsi daha az güvensizlik duyulur olmustur; sonunda insanlar yeniliklerden hoslanmislardir.

Bilim alaninda, yapilan yenilikler devrim niteligindedir. Bu durum ürkek insanlarin neden bilimden korktuklarini açikçi ortaya koymaktadir; çünkü hiçbir sey bilginin gelisimi kadar çag açici olamaz; her türlü toplumsal gelisimin kökeninde bilim bulunmaktadir. Rönesans döneminin bilim adami yeni bir bakis degil, yeni bir olusum ortaya koymustur. Yenilikler çogu kez öyle büyük olmustur ki o döneme Yeniden Dogus ya da Rönesans degil, Gerçek Dogus, Yeni Bir Baslangiç demek daha uygun olur.

Rönesans, insanin kendi üzerine egildigi, kendini kesfettigi ve hümanist görüsün önem kazandigi bir dönemdir. Ortaçag'da egemen olan Hiristiyan anlayisi bu dünyanin degerini, insani öbür dünyaya hazirlayisi ile ölçmüstür. Oysa hümanistler insanin bu dünyadaki yasami ile ilgilenmislerdir. Bütün bunlar insanin kendi üzerine egilmesine, baska deyisle, insanin kendini kesfetmesine neden olmustur.

a. Doga ve Bilgi Felsefesi

Bu dönemde Yunan felsefe ve bilim anlayisina yeniden dönülmüs ve bu anlayisin daha derinden kavranabilmesi için Yunanca'dan çeviriler yapilmaya baslanmistir.

Bu döneme damgasini vuran etkinlik, dogaya iliskin dogru ve güvenilir bilgi elde etmek için gerekli olan yöntem arayisidir. Bu yöntemin araçlari olarak gözlem ve deney üzerinde durulmustur.

Ayrica, yeni bir insan ve yeni bir toplum arayisi yönündeki çalismalar bir varlik olarak insan ve toplumun yeniden sorgulanmasini ve dogadaki yerinin yeniden belirlenmesi sorununu gündeme getirmistir.

 Francis Bacon

Bacon (1561-1626), bilimin önemini ve insanligin refahi yönünden vaadettigi olanaklari ilk kavrayan düsünürlerden birisidir. Onun asil ilgisi bilimi anlamak, bilgi edinmenin dogru ve etkili yolunu kesin bir biçimde bulup ortaya çikarmaktir. Çünkü ona göre, doganin gizemlerini çözmek ve kanunlarini kesfetmek insanligin refahi ve ilerlemesi için gereklidir.

Bacon'a göre, bugüne kadar insanin doga karsisinda çaresiz ve zavalli bir duruma düsmesinin nedeni, ne insan aklinin yetersizligi ne de doganin anlasilamayacak kadar karma:-):-):-) olmasidir. Neden, yalnizca yanlis bir yöntemin kullanilmasidir.

Böylece yöntemin gerekliligini ve önemini belirledikten sonra Bacon, bunun nasil olusturulabilecegi üzerinde düsünmeye baslar. Bunun için de öncelikle insanlarin yanlisa neden ve nasil düstüklerinin gerekçelerini belirlemeye yönelir.

Bacon'a göre, insanlarin yanlisa düsmelerinin nedenleri sunlardir:

1. Üniversitelerde ögretimin bozulmus olmasi: Ona göre, bunun temelinde yatan neden skolastik düsüncenin egemen olmasidir.
2. Insan Akli: Bacon'a göre, insanlarin yanilmalarinin nedenlerinden birisi de kendi aklidir. Çünkü insan akli çabuk karar vermeye ve genellemeye düskündür. Bir konu üzerinde biraz durunca yorulur, gereken sabri gösteremez ve yanlisa düsebilir. Öyleyse dogru bilgi nasil elde edilecektir? Bunun için iki sey gereklidir.

1. Önyargilardan siyrilmak.
2. Saglam bir yöntem uygulamak.

b. Matematik

Bu dönem diger alanlarda oldugu gibi matematik alaninda da yeniden bir uyanisin gerçeklestigi ve özellikle trigonometri ve cebir alanlarinda önemli çalismalarin yapildigi bir dönemdir. Rönesans matematigi özellikle Raffaello Bombelli, François Viète ve Simon Stevin ile doruk noktasina ulasmistir.

c. Astronomi

Bu dönemde en önemli gelisme astronomi alaninda olmustur. Kopernik, Yunan Dönemi'nden beri yürürlükte bulunan Yer Merkezli Evren Kurami'nin yerine, Günes Merkezli Evren Kurami'ni kurmus ve Yer'in, Günes'in çevresinde dairesel bir yörünge üzerinde dolanan bir gezegen oldugunu savunmustur. Böylece, Yer'in evrenin merkezinden kaldirilmasina bagli olarak insanin evrendeki konumu da yeniden sorgulanmaya baslanmistir.

Tycho Brahe ise Yer'i evrenin merkezinden kaldirmanin doguracagi bilimsel ve dinsel sakincalari göz önünde bulundurmus ve Yer-Günes Merkezli Evren Kurami ile Kopernik'e karsi çikmistir.

 Kopernik

Kopernik, düsünce tarihinde bir dönüm noktasini simgeler. Onun adiyla anilan sistem yalniz modern bilimin dogusuna degil, insanin evren içindeki yerini saptamada yeni ve daha ölçülü bir görüsün ortaya çikmasina da baslangiç sayilir. Gerçekten de Kopernik’le birlikte insanoglunun kendini evrenin merkezinde sayma iddiasi yikilmis, doganin bir uzantisi, bir parçasi oldugu düsüncesi dogmustur. Bu devrimin kaynagi “Göksel Kürelerin Dolanimi Üzerine” adli yapitidir.

Kopernik sistemi birçok yönlerden Aristoteles görüsünden ayrilmaz. Kitabinin ilk bölümünün basliklari bu gerçegi göstermeye yeter:

• Evrenin küresel oldugu
• Arzi’in küresel oldugu
• Göksel cisimlerin hareketlerinin düzgün dairesel, ve sürekli oldugu... gibi

Onun sistemine devrimci niteligi veren sey yerküreyi evrenin merkezi olmaktan çikarip, Günes çevresinde dolanan siradan bir gezegen saymasidir.

 Tycho Brahe

Copernicus'un Günes-merkezli sistemi, Yermerkezli sistemden çok daha basarili degildi. Ayrica henüz yeni fizik kurulmadigindan, Günes'in evrenin merkezinde ve Yer'in de bir gezegen gibi onun çevresinde döndügünün kaniti da verilemiyordu. Bu nedenle, astronomlar Copernicus'u hemen kabul etmediler. Ancak astronomlarin karsisinda gök olaylarinin hesabini verebilen iki sistem vardi. Bunlardan hangisinin evrenin gerçek yapisini yansittiginin bilinmesi gerekiyordu. Bu da dogru gözlemler yapmakla mümkün olacakti.

Brahe, sisteminden çok, yaptigi gözlemlerle önem tasir. Onun yaptigi gözlemler sayesinde Aristoteles fizigi ve kozmolojisi büyük darbeler almistir. 1572 yilinda, Cassiopea takimyildizinda yeni bir yildiz ortaya çikar. Yaptigi hesaplamalarla Brahe, bu gökcisminin sabit yildizlar bölgesinde bulundugunu ve yeni bir yildiz oldugunu ortaya çikardi. Aristoteles fizigine göre eterden yapilmis olan bu bölge mükemmeldi ve burada yeni hiçbir sey varliga gelemeyecegi gibi, var olan bir sey de yok olamazdi. Oysa bu 1572 yildizi (bugünkü deyimi ile nova) Aristoteles'in temel prensiplerine karsiydi. Brahe, 1577'de ise, bir kuyruklu yildiz gözlemler. Bu yildizin Ay küresinin disinda, bu kürenin çok uzaginda oldugunu saptar. Bu da Aristoteles kozmolojisine aykiri idi. Çünkü Aristoteles'e göre, kuyruklu yildizlar Ay küresinin altindadir. Böylece onun yaptigi bu gözlemler sayesinde Aristoteles kozmolojisi büyük darbeler alir. Bundan sonra Kepler'i beklemek gerekecektir.

1576 yilinda Hven Adasi'nda dönemin en önemli gözlemevini kuran Brahe, bu gözlemevinde, o zamana kadar Bati Dünyasi'nda karsilasilmayan büyük boyutlu gözlem araçlari insa edilmis, özellikle duvar kadrani çok ilgi çekmistir.
Pratik astronomide büyük bir yenilik olan günlük gözlemler de yapmistir.

d. Fizik

Bu dönemde fizik alani diger alanlar kadar gelismemistir. Ancak Gilbert'in miknatis üzerine yapmis oldugu deneysel incelemeler deneysel yöntemin güçlenmesini saglamistir.

e. Biyoloji

Bu dönemde diger bilimlerin yani sira biyolojide de önemli gelismeler yasanmistir. Otto Brunfels, Herbarum Vivae Eicones (Bitkilerin Canli Resimleri, 1530-1540) adli yapitiyla botanigi ve Conrad Gesner ise Historiae Animalium (Hayvanlar Tarihi) adli yapitiyla zoolojiyi yeniden canlandirmistir.

f. Tip

Bu dönemde Leonardo da Vinci ve Andreas Vesalius'un yapmis oldugu diseksiyon çalismalari sonucunda çagdas anatominin temelleri atilmistir.

Ayrica Paracelsus, bütün varliklarin ortak bir temeli oldugu düsüncesinden hareket ederek, canlilar ve cansizlarin birbirinden farkli olmadiklarini ve temelde yedi ögeden olustuklarini söylemistir. Bu nedenle cansizlarin yapisini açiklarken kullanilan yasa ve ilkelerin, canlilarin yapisini açiklarken kullanilan yasa ve ilkelerle özdes olmasi gerektigini savunmustur. Öyleyse hastalik canli yapidaki kimyasal dengenin bozulmasi, saglik ise bu dengenin yeniden kurulmasidir.

g. Teknik

Bu dönemde bulunan ve kullanilan barut, pusula ve matbaa doga bilimlerinin gelisimini büyük ölçüde etkilemistir.

Rönesans döneminin en büyük gelismesi hiç kuskusuz ki baski tekniginin bulunmasi olmustur. Bu teknigin kültürün yayilmasinda ve standartlasmasinda büyük bir önem tasidigi açiktir. Yazma yapitlar bir çok açidan özgündür, ama yanlislara, eklemelere ve çikarmalara çok açiktir. Baski teknolojisi ise tek seferde, birbirinin ayni olan yüzlerce kopyayi yayimlamaya ve bir kitabin belli bir sayfasina gönderide bulunmaya olanak tanimistir.

Baski tekniginin bulunmasi, ayni dönemlerde, gravür tekniginin de bulunmasi ile zenginlesmistir. Agaç ve bakir levha oymaciligi, grafik alaninda, matbaanin yazi alaninda yaptigi katkinin tam olarak aynisini yapmistir. Sanat ürünleri yayginlasmaya ve standartlasmaya baslamistir.

Bu iki bulus yani, baski ve gravür, bilginin gelisiminde çok büyük bir önem tasimaktadir. Baski, temel alinabilecek matematiksel ve astronomik tablolarin, gravür ise bitkilerin, hayvanlarin, anatomik ya da cerrahî ayrintilarin ve kimyasal araçlarin kitaplara resimler biçiminde girmesine olanak saglamistir.

B. On Yedinci Yüzyil'da Bilim

(Bilimsel Devrim)

Bu dönemin en büyük özelligi, bilimsel yöntemin, yani önermelerin dogrulugunun deneysel olarak sinanmasi yolunun ortaya çikmasi ve buna bagli olarak fizik, kimya ve biyoloji gibi temel bilimlerin felsefeden bütünüyle ayrilmasidir.

Özellikle astronomi alaninda Kepler ve fizik alaninda ise Galilei ve Newton'un yapmis oldugu arastirmalar ve kurmus oldugu kuramlar sonucunda bilimde çok büyük bir atilim gerçeklestirilmis ve bilim, diger düsünsel etkinlikleri yönlendiren bir düsünsel etkinlik konumuna yükselmistir. Bu nedenle bu çag, bilim tarihçileri tarafindan Bilimsel Devrimler Çagi olarak adlandirilmistir.

a. Doga ve Bilgi Felsefesi

Bu dönemde bilimin giderek güçlenmesi ve diger düsünsel etkinlikleri yönlendirir bir konuma yükselmesi bilimin nasil bir etkinlik olduguna iliskin arastirmalarin yogunlasmasina neden olmustur. Bu konuda özellikle Bacon ve Descartes önemli görüsler ileri sürmüslerdir.

 Descartes

Modern felsefenin ve analitik geometrinin kurucusu olan Descartes (1596 - 1650) için de, Bacon'da oldugu gibi, amaç dogayi egemenlik altina almaktir. Çünkü insan ancak o zaman mutlu olabilir. Fakat doga, skolastigin sagladigi bilgilerle egemenlik altina alinamaz. Böylece Descartes'in da skolastigin insani yanlisa götürdügünü düsündügü anlasilmaktadir. Ona göre, bunun iki nedeni vardir.

1- Skolastigin kavramlari açik ve seçik degildir.
2- Bu yöntem dogru bilgi elde etmeye uygun degildir.

Böylece Descartes yeni bir yönteme gereksinim oldugunu belirtir. Çünkü ona göre dogruyu yanlistan ayirt etme gücü, yani akil (sagduyu) esit olarak dagitilmistir. O halde bu kadar yanlis bilginin kaynagi akil olamaz. Böylece Descartes, insanlarin yanlisa düsmelerinin tek nedeninin dogru bir yönteme sahip olmamalari oldugu sonucunu çikarir.

Bundan sonra yöntemini kurmaya çalisan Descartes, öncelikle bu konuda kendine nelerin yardimci olacagini arastirir ve iki seyin bulunduguna karar verir:

1- Klasik mantik
2- Eskilerin kullandigi Analiz

Descartes bu iki yoldan analizin daha dogru olduguna karar verir. Matematikle ilgili çalismalari sonucunda da analitik geometriyi bulur. Burada esas olan bir cebir denkleminin bir geometrik sekille anlatilmasidir. Descartes'in bu önemli bulusundan sonra diger önemli bir katkisi da geometri ile cebir arasinda kurdugu paralelizmin ayni sekilde matematik ve diger bilimler arasinda da kurulabilecegini belirtmesidir. Çünkü ona göre her hangi bir bilimde bir seyi bilmek demek aslinda sayi ve ölçüden baska bir sey degildir. Bundan dolayi da bütün bilimlerde tek bir yöntem uygulamak olanaklidir. Bu da matematiksel yöntemdir. Böylece ilk defa bütün bilimlerin yönteminin tek bir yöntem oldugu belirtilmistir. Bu nedenle Descartes'in yöntemine evrensel matematik yöntem denmistir.

Descartes'in bu analiz agirlikli, yöntemsel kuskuculuga dayanan yöntemi, felsefe için gerçekten çok yenidir.
Bilimin yöntemi ve kartezyen felsefe sistemiyle ünlü olan Descartes, ayni zamanda büyük bir matematikçidir. Cebirsel islemleri geometriye uygulayarak analitik geometriyi kurmustur. O zamana kadar geometri ve cebir problemleri kendi özel yöntemleri ile ayri ayri çözülmekteydi. Ancak Descartes, cebir ve geometri arasindaki bu mesafeyi ortadan kaldiran, cebiri geometriye uygulayan genel bir yöntem ileri sürdü.
Descartes bütün fizigin bu sekilde geometrik iliskilere indirgenebilecegini düsünerek, bütün evreni matematiksel olarak açiklamaya çalismistir.

b. Matematik

Bu dönemde çagdas matematigin temelleri atilmis ve Pierre de Fermat sayilar kuramini, Pascal olasilik kuramini, Leibniz ve Newton ise diferansiyel ve integral hesabi kurmuslardir

c. Astronomi

Kopernik'in kurmus oldugu Günes Merkezli Evren Kurami çerçevesinde yürütülen arastirmalar sonucunda Eudoxus, Aristoteles ve Batlamyus'tan beri savunulagelmekte olan Yer Merkezli Evren Kurami yikilmis ve Galilei ile Kopernik kurami gözlemsel açidan, Kepler ile kuramsal açidan gelistirilmis ve çagdas astronominin temelleri atilmistir. Böylece Kepler'in Elips Yörüngeler Kanunu ile gök mekanigine giden yol açilmistir.

 Sir Isaac Newton

Newton (1642 - 1727), tarihin yetistirdigi en büyük bilim adamlarindan biridir ve matematik, astronomi ve fizik alanlarindaki buluslari göz kamastirici niteliktedir; klasik fizik onunla doruga erismistir. Bilime yaptigi temel katkilar, diferansiyel ve entegral hesap, evrensel çekim kanunu ve Günes isiginin yapisi olarak siralanabilir. Çalismalarini Doga Felsefesinin Matematik Ilkeleri (Principia) ve Optik adli eserlerinde toplamistir.

Newton 1665 yilinda uzunluklar, alanlar, hacimler, sicakliklar gibi sürekli degisen niceliklerin degisme oranlarinin nasil
Principia'da Newton, Galilei ile önemli degisime ugrayan hareket problemini yeniden ele alir. Uzun yillar Aristoteles'in görüslerinin etkisinde kalmis olan bu problemi Galilei, eylemsizlik ilkesiyle kökten degistirmis ve artik cisimlerin hareketinin açiklanmasi problem olmaktan çikmisti. Ancak, problemin gök mekanigini ilgilendiren boyutu hâlâ tam olarak açiklanamamisti. Galilei'nin getirdigi eylemsizlik problemine göre disaridan bir etki olmadigi sürece cisim durumunu koruyacak ve eger hareket halindeyse düzgün hizla bir dogru boyunca hareketini sürdürecektir. Ayni kural gezegenler için de geçerlidir. Ancak gezegenler dogrusal degil, dairesel hareket yapmaktadirlar. O zaman bir problem ortaya çikmaktadir. Niçin gezegenler Günes'in çevresinde dolanirlar da uzaklasip gitmezler?

Newton bu sorunun yanitini, Platon'dan beri bilinmekte olan ve miktarini Galilei'nin ölçtügü gravitasyonda bulur. Ona göre, Yer'in çevresinde dolanan Ay'i yörüngesinde tutan kuvvet yeryüzünde bir tasin düsmesine neden olan kuvvettir. Daha sonra Ay'in hareketini mermi yoluna benzeterek bu olayi açiklamaya çalisan Newton, söyle bir varsayim olusturur:

Bir dagin tepesinden atilan mermi yer çekimi nedeniyle A noktasina düsecektir. Daha hizli firlatilirsa, daha uzaga örnegin A' noktasina düser. Eger ilk atildigi yere ulasacak bir hizla firlatilirsa, yere düsmeyecek, kazandigi merkez kaç kuvvetle, yer çekim kuvveti dengelenecegi için, tipki dogal bir uydu gibi Yer'in çevresinde dolanip duracaktir

Böylece yapay uydu kuraminin temel prensibini de ilk kez açiklamis olan Newton, çekimin matematiksel ifadesini vermeye girisir. Kepler kanunlarini göz önüne alarak gravitasyonu F = M.m /r olarak formüle eder. Daha sonra gözlemsel olarak da bunu kanitlayan Newton, böylece bütün evreni yöneten tek bir kanun oldugunu kanitlamistir. Bundan dolayi da bu kanuna evrensel çekim kanunu denmistir.

Newton'un diger bir katkisi da fizikte kuramsal evreyi gerçeklestirmis olmasidir. Kendi zamanina kadar bilimde gözlem ve deney asamasinda bir takim kanunlarin elde edilmesiyle yetinilmisti. Newton ise bu kanunlar isiginda, o bilimin bütününde geçerli olan prensiplerin olusturuldugu kuramsal evreye ulasmayi basarmis ve fizigi, tipki Eukleides'in geometride yaptigina benzer sekilde, aksiyomatik hale getirmistir. Dayandigi temel prensipler sunlardir:

1. Eylemsizlik prensibi: Bir cisme hiçbir kuvvet etki etmiyorsa, o cisim hareket halinde ise hareketine düzgün hizla dogru boyunca devam eder, sükûnet halindeyse durumunu korur.
2. Bir cisme bir kuvvet uygulanirsa o cisimde bir ivme meydana gelir ve ivme kuvvetle orantilidir (F = m.a).
3.  Etki tepki prensibi:Bir A cismi bir B cismine bir F kuvveti uyguluyorsa, B cismi de A cismine zit yönde ama ona esit bir F kuvveti uygular.

Newton'un agirlikla ilgilendigi bir diger bilim dali da optiktir. Optik adli eserinde isigin niteligini ve renklerin olusumunu ayrintili olarak incelemistir ve ilk kez günes isiginin gerçekte pek çok rengin karisimindan veya bilesiminden olustugunu, deneysel olarak kanitlamistir. Bunun için karanlik bir odaya yerlestirdigi prizmaya günes isigi göndererek renklere ayrilmasini ve daha sonra prizmadan çikan isigi ince kenarli bir mercekle bir noktaya toplamak suretiyle de tekrar beyaz isigi elde edebilmistir. Ayrica her rengin belirli bir kirilma indisi oldugunu da ilk bulan Newton'dur.

 GALILEO GALILEI (1564-1642) ( Ek1)

d. Fizik

Bu dönemde çagdas mekanik ve optik bilimleri kurulmustur. Galilei kinematiksel yaklasimi benimseyerek çagdas mekanigin temel problemlerini matematiksel olarak açiklanmis ve çözüme kavusturulmustur. Eylemsizlik Ilkesi'nin formüle edilmesi ile birlikte klasik mekanigin dogal yer, ivme ve kütle gibi temel kavramlari matematiksel bir biçimde yeniden ifade edilmis ve duraganlik, hareket gibi, hareket de duraganlik gibi dogal bir olgu niteligine kavusturulmus ve bu baglamda hareket bir problem olmaktan çikarilmistir.

Newton ise Eylemsizlik Ilkesi'nin dogal bir hareket olarak kabul edilmesi sonucunda döngüsel hareketin açiklanmasinin gerekliligini vurgulayarak, kinematiksel yaklasimin yerine dinamiksel yaklasimla göksel cisimlerin döngüsel hareketlerini çekim kavrami çerçevesinde çözüme kavusturmustur.

e. Kimya

Bu dönemde kimya alaninda maddenin yapisina iliskin deneysel çalismalar baslamis ve özellikle Boyle, ve Hook gibi bilim adamlari sayesinde yeni bir atom kurami gelistirilmistir.

f. Biyoloji

Bu dönemde gelistirilen mikroskop araciligi ile Malpighi, Leewenhook ve Swammerdan gibi bilim adamlari, degişik canli yapilar üzerinde arastirmalar yapmis ve böylece Hücre Kurami'nin kurulmasini saglamislardir.

Ayrica, Willis, Hooke ve Mayow yapmis olduklari çalismalar sirasinda canli ve cansiz yapilarin çok küçük parçaciklardan olustugunu ve temel yapilarinin benzer olmasi dolayisiyla islevlerinin de birbirine benzemesi gerektigini düsünmüslerdir.

g. Tip

Bu dönemde anatomi, fizyoloji ve embriyoloji konusundaki arastirmalar gelistirilmis ve özellikle Harvey, büyük Yunan hekimlerinden Galenos'u elestirerek kan dolasimini bulmustur.

h. Teknik

Insanin gündelik gereksinimlerini karsilamak ve dogal çevresini çikarlarina uygun bir sekilde degistirmek için, çogu zaman bilimsel bilgi birikiminden yararlanarak bir takim alet ve makinalar yapmasi eylemi diye tanimlanabilecek teknolojinin oldukça eski bir geçmisi vardir; ancak asil önemli gelismeler, bilimle teknolojinin bulusturulmaya baslandigi bu dönemde yasanmistir.

Sonradan Sanayi Devrimi (1750-1900) olarak isimlendirilecek olan bu gelisimlerin en belirgin niteligi, üretimin insan, hayvan, su ve rüzgar gücü yerine buhar makinalariyla gerçeklestirilmesidir.

Atmosfer basincinda çalisan ilk pistonlu buhar makinasi 1712'de Ingiliz mucit Thomas Newcomen tarafindan icat edilmis ve 1769'da James Watt tarafindan gelistirilerek sanayinin hizmetine sunulmustur. Buhar makinalarini buharli gemi (1807) ve buharli lokomotif (1825) gibi ulasim araçlarinin gelistirilmesi izlemistir.A. On Sekizinci Yüzyil'da Bilim

(Aydinlanma Dönemi)

Aydinlanma, insanin kendi akli ve deneyimleri ile geleneksel görüsler ve ön yargilardan kurtulmak ve akla dayanarak, dünyayi kavramak düzenlemeye çalismaktir. Bu anlamda Aydinlanma Çagi insan aklinin bagimsiz olmasi gerektigi düsüncesine dayanir. Öyleyse benimsenmesi gereken tavir inanmak degil, bilmek olmalidir.

Bu genel belirlemeden anlasildigi üzere, burada sorgulanmak istenen insan varliginin anlami ve bu Dünya'daki yeridir. Nitekim Aydinlanma'nin geleneksellesmis bir tanimini veren Kant'a göre Aydinlanma, insanin kendi kusurlari sonucu düsmüs oldugu olumsuz durumdan, yine kendi aklini kullanmak suretiyle çikma çabasidir. Gerçekte insan içinde bulundugu olumsuz duruma aklin kendisi yüzünden degil, ama onu gerektigi gibi kullanmayi bilmemesi yüzünden düsmüstür. Bu yönüyle Aydinlanma'nin, Ortaçag düsüncesine ve yasam anlayisina karsit bir dünya görüsü olarak ortaya çiktigi görülmektedir.

Aydinlanma'nin temel özelliklerinden birisi de, doga ile akil arasinda bir uygunluk oldugunu ve akilsal yapida olan bu dogayi aklin rahatlikla kavrayabilecegidir.

a. Doga ve Bilgi Felsefesi

Bu dönemde bilginin dogasina iliskin tartismalar yogunlasmis ve Tümevarim Yöntemi Hume tarafindan sorgulanmistir. Fransiz ansiklopedistlerinden D'Alembert ve Diderot gibi arastirmacilar Rönesans'tan bu yana üretilen yeni bilimsel bilgi birikimini, Ansiklopedi adli yapitta bir araya getirmeye çalismislardir.

b. Matematik

Bu dönemde Euler ve Lagrange integral ve diferansiyel hesabina iliskin on yedinci yüzyilda baslayan çalismalari sürdürmüs ve bu çalismalarin gök mekanigine uygulanmasi sonucunda fizik ve astronomi alanlarinda büyük bir atilim gerçeklestirilmistir. Mesela Lagrange, Üç Cisim Problemi'nin ilk özel çözümlerini vermistir.

 Leonardo da Vinci

Rönesans'in habercilerinin basinda gelen Leonardo da Vinci (1452-1519) sistematik bir egitim görmemis olmasina karsin, bilgi dagarcigini iyi gelistirmis ve bilim ve teknolojiye önemli katkilarda bulunmus ansiklopedik nitelikte bir bilim adamidir. Leonardo, öncelikle bir ressam olarak ad yapmistir; onun muhtesem yapitlari bazi kiliselerin duvarlarini; günümüzdeki önemli müzeleri süslemektedir. Ancak resim çalismalarini saglikli bir sekilde yürütebilmek için bir seri anatomi ve perspektif çalismalari yapmak ihtiyacini hissetmistir. Bu çalismalardan perspektifle ilgili olanini Leon Battista Alberti ve Pietro della Francesco gibi devrinin matematikçileriyle birlikte yürütmüstür. Bunlardan Francesco matematigin yani sira resimle de ilgilenmistir.

Diger yandan Leonardo, yapi bilgisine gereksinme duymus ve basta insan yapisi olmak üzere bazi canli yapilari kapsayan bir anatomi çalismasi yürütmüstür. Bu çalismalarinda enjeksiyon teknigini uygulayarak, yani dokular arasina kisa zamanda donan bir maddeyi zerkederek, yapiyi tespit edip, onu en ince ayrintisina kadar, en dogru sekilde belirlemeye çalismistir. Bu gayretleri sonucunda, özellikle kalp, mide, muhtelif damarlar ve kaslarin yapisini günümüze uygun olarak belirlemeyi basarmistir. Kalbin kapakçiklari ve hareketi üzerinde dikkatini yogunlastirarak, kalbin adeta bir tulumba seklinde çalistigini belirtmistir.

Leonardo anatomi çalismalarini karsilastirmali olarak yürütmüs, insanin anatomik yapisi ile muhtelif hayvanlarin anatomik yapilarini karsilastirmistir. Bunlardan biri de atlarin bacak ve ayak kemikleri ile insaninki arasinda yaptigi ilginç ve günümüzde de dogru olarak kabul edilen karsilastirmasidir.

Teknoloji ile ilgili olarak bazi projeler gelistiren Leonardo, kuslarin kanat ve kas yapisindan hareketle, insanlarin da belli bir düzenek sayesinde uçabilecegi anlayisini gelistirmis ve bu yolda bazi arastirmalar yapmistir. Ayni sekilde baliklar gibi, insanlarin da denizin altinda yasayabilecegini varsayan Leonardo'nun ilk denizalti projelerini gelistirdigi görülmektedir.

Leonardo bir ressam, bir bilim adami ve bir mühendistir; ancak o günlerde yaygin olarak kabul gören hümanizm görüsünü de desteklemis ve klasik Yunan düsünürlerinin ve yazarlarinin yeniden incelenmesi ve benimsenmesi gerektigini hararetle savunmustur. Ona göre bilim adamlari tipki Aristoteles ve Platon gibi, kendi düsüncelerini hiçbir etki altinda kalmadan gelistirmeli ve savunmalidir.

On altinci yüzyil bilimlerde otoritelerin yikildigi bir dönemdir; astronomide Batlamyus sistemi yikilirken, tipta Galen otoritesi son bulmustur.

c. Astronomi

Yakin dönem astronomi çalismalarinin genellikle üç alanda yogunlastigi görülmektedir:

1. Özellikle Herchell ve Halley'in yapmis olduklari gözlemler sonucunda Günes sistemine iliskin gözlemsel veriler artmistir.

2. Astronominin kuramsal yönünü olusturan ve elde edilen gözlemsel verileri degerlendirerek gökcisimlerinin hareketlerinin matematiksel açiklamasini veren dinamik astronomi gelismistir. Mesela Laplace, Günes sistemindeki bütün gezegenlerin hareketlerinin matematiksel olarak gösterilebilecegini öne sürmüstür.

3. Fizik ve kimya alanlarinda yapilan arastirmalar sonucunda elde edilen veriler dogrultusunda yildizlarin yapisini inceleyen astrofizik ve evrenin yapisini inceleyen kozmoloji gibi yeni bilim alanlari ortaya çikmistir. Özellikle astrofizikte Frounhofer ve Kirchoff'un, kozmolojide ise Kant ve Laplace'in yapmis oldugu arastirmalar çigir açici niteliktedir.

d. Fizik

Bu dönemdeki fizik arastirmalarinin özellikle elektrik konusunda yogunlastigi ve Gilbert ve Otto von Guericke'in ardindan, Du Fay, Franklin, Cavendish, Coulomb, Galvani, Ampere ve Volta'nin çalismalari sonucunda elektrigin bagimsiz bir fizik dali olarak ortaya çiktigi görülmektedir.

Ayrica, ses, ışık, ısı ve enerjinin dogasini açiklamaya yönelik çalismalar yogunlasmis ve bu fiziksel varliklar arasindaki iliskiler matematiksel olarak gösterilmistir.

Dalton, kimyasal tepkimeleri açiklamak için Atom Kurami'ni, Young ise isiga iliskin çagdas Dalga Kurami'ni gelistirmistir.

f. Biyoloji

Bu dönemde doga bilimlerinden botanik ve zooloji alanlarindaki çalismalar gelismis ve özellikle Darwin'in dedesi Erasmus Darwin ve Lamarck'in yapmis oldugu arastirmalar sonucunda, yeni bitki ve hayvan türlerinin olusumunu açiklamaya yönelik Evrim Kurami'nin temelleri atilmistir.

g. Cografya

Bu dönemde on besinci yüzyilda baslayan cografî kesifler, Cook 'un özellikle Antarktika ve Dünya'nin diger bölgelerine yapmis oldugu gezilerle tamamlanmistir.

h. Teknik

Bu dönemde Sanayi Devrimi'nin temelleri atilmis ve bu sayede üretime makinalar hakim olmaya baslamistir. Deniz ve kara araçlarinin yani sira, hava araçlari da gelistirilmistir. Montgolfier Kardesler'in bu alandaki çalismalari sonucunda havaciliga ve uzay çalismalarina giden yol açilmistir.

Kimyanin gelismesine bagli olarak madencilik ve metalurji sanayi de ilerlemis ve üretim biçimi ve buna bagli olarak ürün verimi köklü bir degisim geçirmistir. Ayrica tarimda da sanayilesme sürecine girilmistir.

B. On Dokuzuncu Yüzyilda Bilim ( Endüstri Devrimi ve Bilim )

Endüstri Devrimi Ingiltere’de buharli makinelerin kullanilmasiyla baslar. Insan ve hayvan gücü yerine buhar ve elektrik gücüyle çalisan fabrikalarin kurulmasiyla büyür.

Bu dönemin önde gelen özelliklerinden birisi bilimle teknolojinin yakinlasmaya baslamasidir. Özellikle bu yüzyilin ikinci yarisindan sonra, bilimsel bilgi birikimi, gündelik ihtiyaçlarin karsilanmasi maksadiyla teknolojinin hizmetine verilmis ve teknolojideki gelismeler yerleşik yasam biçimlerini degistirmeye baslamistir. Örnegin, kuramsal elektrik arastirmalarindan elde edilen sonuçlar, hemen elektrik dinamosu ve motoruna, telgrafa, telefona ve diger cihazlara dönüstürülmüs ve bunlarin yayginlasmasiyla Dünya yeni bir çehre kazanmaya baslamistir.

Bu dönemin en önemli gelismelerinden birisi, üretime yönelik arastirma laboratuarlarinin kurulmasidir. Bu laboratuarlarda gelistirilen ürünler, bunlara bagli olan fabrikalarda seri olarak üretilmis ve satisa sunulmustur. Özellikle ABD'deki sanayi atiliminda, gerek devlet ve gerekse özel tesebbüs eliyle kurulan dev arastirma laboratuarlari etkin rol oynamislardir.

Bilimlerle felsefenin birbirlerinden kesin sinirlarla ayrildigi bu yüzyilda, bilimlerde uzmanlasmanin basladigi ve bilgi üretiminin ivmesinin inanilmayacak boyutlarda arttigi görülmektedir. Artik daha önceki devirlerde oldugu gibi bilimin bütün sahalarinin bilinmesinin ve hattâ taninmasinin imkani kalmamis, bilim adamlari ögrenme ve arastirma faaliyetlerini bir ya da birkaç saha ile sinirlandirmaya baslamislardir.

Bu yüzyilda, çesitli alanlarda elde edilen bulgulara dayanarak büyük çapli bilimsel kuramlar dogmustur. Fizikteki termodinamik ve elektromagnetik kuramlari ile biyolojideki evrim kurami bir alanin sinirlarini asmis ve birçok uzmanlik sahasinda tartisilir hale gelmistir.

Dönemin en belirgin özelliklerinden bir digeri de, neredeyse Rönesans'tan beri beslenen bilim sevgisinin bu dönemde had safhaya ulasmasidir. Insanlar birbiri ardisira gelen bilimsel ve teknolojik gelismelerden büyük ölçüde etkilenmis, bilime büyük bir tutku ile baglanmis ve bilimin her sorunun çaresini bulacagina inanmislardir. Bu hayranlik ve iyimserlik, 20. yüzyilin ortalarina degin büyüyerek sürmüstür.

EVRIM KURAMI VE DARWIN ( Ek2)

C. Yirminci Yüzyilda Bilim ( Çagdas Bilim )

Yirminci yüzyili bilimsel gelismeler açisindan sicagi sicagina degerlendirmek bilim tarihçileri açisindan oldukça güçtür. Bunun nedenlerinden birisi, bilimlerdeki gelismelerin henüz tamamlanmamis olmasi ve henüz önemi kavranamayan bazi buluslarin ileride yaratabilecekleri büyük gelismeleri bugünden kestirmenin oldukça güç olmasidir. Dolayisiyla önemsiz olani önemli olanin önüne alma gibi bir hatanin yapilma olasiligi vardir. Ancak fizikteki Kuantum Kurami ile Görelilik Kurami'nin ve astrofizikteki Büyük Patlama Kurami'nin bu dönemin en önemli buluslari oldugunu söylemek mümkündür.

EINSTEIN Devrimi ( Özel Relativite Teorisinin Dogusu ) ( Ek3)
KUANTUM TEORISI ve Atom Fiziginin Dogusu ( Ek4)

a. Doga ve Bilgi Felsefesi

On dokuzuncu yüzyildan itibaren bilimde ortaya çikan olaganüstü gelismeler, bilimin kendisini de felsefî bir sorun haline getirmis, bilimin kavramlarini ve yöntemini, felsefî açidan anlamak ve anlamlandirmak üzere çesitli görüsler ileri sürülmüstür.

Bilimsel alanlari ürün ve etkinlik açisindan degerlendirme çalismalari yapilmis ve özellikle bilimsel kuramlarin mantiksal yapilari bakimindan tutarliliginin denetlenmesi ve bilimsel önermelerin yapi ve içerik açisindan tasimasi gereken özelliklerinin bir standarda baglanmasi gerektigi savunulmustur.

Bilimi etkinlik açisindan ele alan çalismalarda ise özellikle kuram seçiminin hangi ölçütlere göre yapilmasi gerektigi tartisilmistir. Yeni Pozitivizm veya Viyana Çevresi bilim önermelerinin dogruluk degerlerinin Dogrulama Ilkesi açisindan belirlenmesi gerektigini savunurken, Popper ise Yanlislama Ilkesi'ne göre belirlenmesi gerektigini vurgulamistir. Bilimi bir etkinlik olarak gören Kuhn ise, bilimsel gelismenin ayni zamanda bilim topluluklarinin sosyal yapisiyla da ilgili oldugunu vurgulayarak, bilimin felsefî boyutunun yaninda sosyolojik boyutunun olduguna da dikkat çekmistir.

b. Matematik

Bu dönemde matematige daha saglam bir temel olusturmaya yönelik felsefi agirlikli çalismalar genisleyerek devam etmistir. Russell, Poincaré, Hilbert ve Brouwer gibi matematikçiler bu konudaki görüsleriyle katkida bulunmuslardir.

Russell, matematik ile mantigin özdes oldugunu kanitlamaya çalismistir. Matematigin, sayi gibi kavramlarini, toplama ve çikarma gibi islemlerini, küme, degilleme, veya, ise gibi mantik terimleriyle ve matematigi ise "p ise q" biçimindeki önermeler kümesiyle tanimlamistir.

Hilbert'e göre ise, matematik soyut nesneleri konu alan simgesel bir sistemdir; mantiga indirgenerek degil, simgesel aksiyomatik bir yapiya dönüstürülerek temellendirilmelidir.

Sezgici olan Brouwer de matematigin temeline, kavramlara somut içerik saglayan sezgiyi koyar; çünkü matematik bir teori olmaktan çok zihinsel bir faaliyettir.

Poincaré'ye göre de matematigin temelinde sezgi vardir ve matematik kavramlarinin tanimlanmaya elverisli olmasi gerekir.

Yine bu dönemin en orijinal matematikçileri olarak Dedekind ve Cantor sayilabilir. Dedekind erken tarihlerden itibaren irrasyonel sayilarla ilgilenmeye baslamis, rasyonel sayilar alaninin sürekli reel sayilar biçimine genisletilebilecegini görmüstür. Cantor ise, bugünkü kümeler kuraminin kurucusudur.

c.Astronomi

Bu dönemde astronomi alaninda yildizlar ve evrenin yapisina iliskin çalismalar artarak devam etmis ve evrenin olusumuna iliskin Büyük Patlama Kurami ortaya atilmistir. Diger taraftan, insanin bu evrende yalniz olup olmadigi tartisilmis ve bunu belirlemeye yönelik çesitli projeler gelistirilmistir.

Yine bu dönemde gezegenlere iliskin çalismalar da ön plana çikmis ve 1930 yilinda Tombaugh tarafindan Plüton gezegeni ve daha sonra da bu gezegenin uydusu Charon bulunmustur.

d. Fizik

Bu dönemde Görelilik ve Kuantum kuramlarinin ortaya çikmasiyla birlikte, fizik alani kavram ve kuramlari açisindan yeni temellere oturtulmustur. Atom alti parçaciklarin bulunmasindan sonra Atom Kurami bütünüyle yeni bir görünüme kavusmustur.

e. Kimya

Bu dönemde kimya, sanayinin belkemigi haline gelmistir; ancak kimya çalismalari sadece sanayide degil, tip basta olmak üzere degişik bilim dallarinda da önemli rol oynamistir. Atom konusundaki çalismalar, genetik ile ilgili çalismalari ve canlilarin temel maddesi konusunda yapilan arastirmalari büyük ölçüde etkilemistir.

f. Biyoloji

Bu dönemde hücrenin yapisi ve islevlerine iliskin çalismalar biyolojiyi büyük ölçüde etkilemistir. Bunun yani sira genetik alaninda çok önemli adimlar atilmis ve özellikle son dönemde yapilan arastirmalarla klonlama yöntemine götüren yol açilmistir.

Ayrica kimyaya dayanan hormon çalismalari tarim alanindaki verimi arttirmis ve canlilarin kökeni ve evrimiyle ilgili arastirmalar, yeni bilimsel bulgularla güç kazanmistir.

g. Jeoloji

Bu dönemde jeoloji iki gelismeden büyük ölçüde etkilenmistir. Teknolojik atilim, radyometrik tarihleme yönteminin uygulanmasinda, kayaç ve minerallerin kimyasal çözümlenmesinde ve sismolojik incelemelerde büyük ilerlemelere yol açmistir. Levha tektonogi ise bu yüzyilin ikinci yarisindan sonra yerbilimlerinin hemen bütün dallarinda büyük dönüsümlerin gerçeklesmesine neden olmustur.

h. Tip

Bu dönemde tip alaninda yogun bir uzmanlasma görülmektedir. Artik genel olarak tip degil pediatri, oftalmoloji, kardiyoloji ve ilerleyen süreç içerisinde genetik ve embriyoloji çalismalari yogunlasmistir.

Yirminci yüzyil tibbinin en önemli özelligi, gelisen teknolojiyi çok iyi kullanmasi ve teshis ve tedavide daha kesin ve ayrintili sonuçlar elde etmesidir. Mikroskobun olaganüstü bir sekilde gelismesiyle baslayan süreç röntgenle devam etmistir.

i. Teknik

Yirminci yüzyil teknik alaninda önemli gelismelere sahne olmustur. 1903 yilinda Wright kardesler Flyer I ismini verdikleri ilk uçakla yerden havalanmis ve 59 saniye süreyle 260 metre uçmusladir. Daha sonraki yillarda gaz tribünleriyle donatilan jet uçaklari, 1960'larda ses üstü hizlara ulasmislardir.

1895'te X isinlarinin bulunmasiyla baslayan bir dizi bulus nükleer çagin kapisini açmistir. 1938'de atom çekirdeginin parçalanmasi sonucunda açiga çikan muazzam enerjinin kullanim sekilleri, bilim adamlarinin topluma karsi sorumlulugu konusunu gündeme getirmistir.

Enrico Fermi'nin 1942'de chicago Üniversitesi'nin spor sahasinda kurmus oldugu küçük bir reaktörde zincirleme çekirdek reaksiyonlarinin denetimini basarmasi, elektrik enerjisi üreten reaktörleri gündeme getirmisken, 6 Agustos 1945'de Hirosima'ya atilan atom bombasi, insanlarin bilim ve teknolojiye bakislarini ciddi sekilde sarsmistir. Ancak bilimsel ve teknolojik bilginin üretilmesi ile kullanilmasi, birbirlerinden oldukça farkli süreçlerdir ve bunlarin üretiminden sorumlu tutulabilecek bilginlerin kullanimindan da sorumlu tutulmasi dogru degildir.

k. Uzayin Kesfi

Uzaya seyahat edebilmek sadece roketlerle mümkün oldugundan, roket gelisiminin tarihi, bir bakima uzay uçuslarinin tarihi olarak görülebilir. Ilk roketin ne zaman yapildigi bilinmemekle birlikte, onun bir Çin bulusu oldugu söylenmektedir. 1232 yilinda Çinliler Mogollari uçan atesli oklarla geri püskürtmüslerdir. 1379'da ise Venedikliler ve Cenevizliler arasinda yapilan bir savasta kaba bir roket kullanilmistir. 19. yüzyil savas roketlerinin genis ilgi gördügü bir yüzyildir. Büyük Britanyali Sir William Congreve, Napolyon savaslarinda ve 1812 savasinda kati yakitli itici kuvvetle çalisan bir roket gelistirmistir. Ancak akaryakitli roketlerin kullanilmasi ile uzaya seyahatin mümkün olacagini savunan ve bu konuda ilk bilimsel eseri yayinlayan kisi Constantin Tsiolkovsky adli bir Rus bilim adamidir. Onun bu çalismasi ciddiye alinmazken, Robert H. Goddard adinda bir Amerikali ve Hermann adinda Romanya asilli bir Alman ayri ayri çalisarak modern roket biliminin temellerini atmislardir. Ayrica Oberth adinda bir bilgin Dünya'dan bir cismin baska bir aleme gitmesi ile ilgili teorilerini ve formüllerini bir kitapta toplamis ve bu kitaptan esinlenerek Almanya'da Uzaya Seyahat Kurumu kurulmustur. Goddard ise, uzun süre üzerinde çalistigi konu ile ilgili görüslerini bir rapor olarak yayinlamistir. 1919'da çikan bu raporda Ay'a atilacak bir roketten de söz edilmektedir. 1926'da bir deney roketi hazirlamis ve bu roket yaklaşık 60 metre kadar havalanmistir. 1929 yilinda ise Goddard, içinde barometre, termometre gibi ölçü araçlarinin ve bir fotograf makinasinin bulundugu ilk roketi havaya firlatmistir.

Füzecilik ve uzay yolculugu denildiginde akla ilk gelen isim kuskusuz Wernher von Braun'dir. Goddard ve Oberth'in çalismalarindan haberdar olan Von Braun, Uzaya Seyahat Kurumu'nda füze denemeleri yapmis daha sonra Alman Hava Kuvvetleri hesabina çalismis ve bu is için bir füze üssü kurulmustur.

Bu çalismalar sonucunda Ikinci Dünya Savasi'nin en güçlü silahi olan V-2 roketleri dogmustur. Savastan sonra von Braun planlari ile birlikte Amerika'ya kaçmis ve Kaliforniya'da kurulan Cape Canaveral (simdiki adi Cape Kennedy) Uzay Arastirmalari Merkezi'nde çalismaya baslamistir.

4 Ekim 1957 tarihinde ise Ruslar dünyanin ilk yapay uydusu olan Sputnik-1'i Dünya'nin yörüngesine oturtmayi basardilar. 31 Ocak 1958'de ilk Amerikan yapay uydusu yörüngeye oturtuldu ve uzaya uydu gönderilmesi bu tarihten sonra bas döndürücü bir hizla devam etti.

Amerikalilar, uzay çalismalarini bir çati altinda toplamak için Ekim 1958'de NASA'yi (Ulusal Havacilik ve Uzay Dairesi) kurdular. 12 Nisan 1961'de ilk defa uzaya insanli bir roket firlatildi. Vostok-1 adli roketle birlikte uzaya çikan bu ilk insan Rus Yuri Gagarin idi. 21-27 Aralik 1968'de Frank Borman, James Lowel ve William Anders, Ay çevresini Apollo-8 ile dolastilar ve inise uygun yerleri tesbit ettiler. 20 Temmuz 1969 günü ise, Neil Armstrong, Edwin Aldrin ve Michael Collins idaresi altindaki Apollo-11 uzay araci Ay'in Sessizlik Denizi denilen issiz bir düzlügüne inmeyi basardi ve Neil Armstrong, Ay'a ilk ayak basan insan ünvanini elde etti. Bu basari, gezegenlere gönderilen insansiz arastirma gemileri ve 1981'de uzay mekiginin gelistirilmesiyle sürdü.

l. Bilgisayar

Insanoglunun ilk hesap makinesi abaküslerdir ve abaküse benzeyen ilk araçlar bundan 3000 sene önce kullanilmistir. Otomatik hareketlerden yararlanan ilk toplama makinesini Blaise Pascal gelistirmistir. Pascal bu makineyi tasarlarken, bir tarafa dogru döndürülen disli çarklarin hareketinden faydalanmistir. Daha sonra Leibniz ayni prensiple çarpma islemi de yapabilen bir makine daha gelistirmistir.

Hesaplamada elektronik sistemin öncüsü Ingiliz bilim adami Charles Babbage'dir. Babbage'nin Analitik Motor adini verdigi cihaz belli bir programlama içinde hesaplari otomatik olarak yapabilmekteydi.

Gerçek anlamda bilgisayarlar 1941 yilinda Berlin'de Kondrad Zuse tarafindan gelistirilmistir. Onun yaptigi bilgisayar elektron lambalarindan olusuyordu ve ayni yillarda Busines Machines Corporation adli firmanin yaptigi otomatik bilgisayardan çok daha hizli çalisiyordu.

1946'da, Amerikali J. Presper Erchert ve John W.Mauchly, yüksek islem hizina sahip tam elektronik ilk sayisal bilgisayari gelistirdiler. 17500 civarinda elektron tüpü, 1500 röle, 70000 direnç ve 10000 kondansatörden olusmus 30 ton agirligindaki bu dev makina, on haneli besbin sayiyi bir saniye içinde toplayabiliyordu. Sonraki yillarda inanilmaz bir süratle gelistirilen bilgisayarlar, bilgiyi çabuk ve dogru bir sekilde isleme ve saklama özellikleri nedeniyle, kisa sürede günlük hayatin ayrilmaz bir parçasi haline geldiler. Bilgi üretimi ve dolasimi hizlandi. Bu gelismeler sayesinde, bir toplumun bütün bireylerinin bilgiye kolayca ulasmalari ve onu tüketmeleri mümkün oldu. Bilgi toplumunun olusumunu hizlandiran bu gelismelerin yanisira, basimevlerinden uzay gemilerine kadar hemen bütün makina ve araçlarin kontrolünü de bilgisayarlar üstlenmeye basladi. Böylece insanlar uzun süre alan ve oldukça karmaşık olan yorucu ve biktirici islerden kurtuldular.


Kategoriler

- bilim - teknoloji - insan - icat - uzay - dünya - güneş - fizik - bitki - bilgisayar - internet - yaratılış - bilim adamı - nasa - ay - atmosfer - su - iletişim - evren - gezegen - kanser - enerji - Işık - gen - kara delik - CERN - Yüzyılın deneyi - mucit - Nobel Fizik ödülleri - atom - beyin - deney - tarih - Ana Britannica - DNA - astronomi - oksijen - biyoloji - matematik - İcatlar - elektrik - zaman - telefon - genetik - yildiz - göz - virüs - bakteri - teori - cep telefonu

MollaCami.Com