Hayat | Konular | Kitaplık | İcatlar | İletişim
Coğrafya terimleri B-
B--
Backwash: Bir dalganın kıyıda kırılmasından sonra kumsaldan aşağıya geri kayması olayı.
Badlans: Yarı kurak bölgelerde yarıntılarla parçalanmış arazi (kötü arazi).
Bağ evleri Bağcılık faaliyetlerini geliştirmek amacıyla yapılmış evlerdir.
Bağıl Nem : Hava her zaman taşıyabileceği kadar nem yüklenmez. Genellikle havadaki su buharı miktarıyla doyma miktarı arasında bir fark bulunur. Bu farka doyma açığı (nem açığı) denir.
Belli sıcaklıkta 1m3 havanın neme doyma oranına ise bağıl nem denir.
Balina çubuğu: Bazı balina ve köpekbalıklarının ağzında bulunan ve sudan planktonları ayırmaya yarayan sert kıllar
Bankiz : Kutup çevresindeki denizlerde, suyun donması ile oluşan buz kütleleridir.
Baraj gölü : Yapay su birikintilerine baraj gölü denir.
Barkan: Rüzgarların taşıdıkları kum ve tozları hilal şeklinde biriktirmesine denir. Çöllerde yaygın olarak görülür.
Barograf : Basıncı sürekli kaydeden ve yazıcı ucu bulunan bir tür madeni barometredir.
Barometre: Hava basıncını ölçmeye yarayan bir aygıt.
Basınç : Yüksek basınç alanlarında alçalıcı hava hareketi buharlaşmayı engeller. Çünkü alçalan havanın yoğunluğunun artması su buharının yükselmesini önler. Alçak basınç alanlarında ise yükselen havanın yoğunluğu daha az olacağı için buharlaşma daha kolaydır.
Baskın rüzgar: Belli bir alanda rüzgarın en sık estiği yön.
Başkalaşma: Bir taşın mineral yapısı ve dokusunun sıcaklık, basınç veya her ikisinin etkisi ile kimyasal ve fiziksel yönden değişmeye uğramasıdır.
Başlangıç meridyeni: İngiltere'de Greenwich rasathanesinden geçen meridyen yayıdır.
Batı rüzgarları: Her iki yarımkürede tropikal yüksek basınç merkezlerinden 40-65° enlemlerine doğru esen sürekli rüzgarlardır.
Batolit :Yerkabuğuna sokulan asit magmanın oluşturduğu çoğunlukla kubbe biçiminde büyük kütledir.
Bazalt : Koyu gri ve siyah renklerde olan dış püskürük bir taştır. Mineralleri ince taneli olduğu için ancak mikroskopla görülebilir. Bazalt demir içerir. Bu nedenle ağır bir taştır.
Beaufort ölçeği: Gözlemlere dayanarak rüzgarın kuvvetini ölçmede kullanılan bir ölçek.
Besin ağı: Bitki ve hayvanların birbirlerine besin yoluyla bağlanmaları.
Besin zinciri: Beslenme ilişkileri yoluyla birbirlerine bağımlı olan canlı organizmalar zinciri. Bu zincirde yer alan her bir hayvan bir diğerinin besin, dolayısıyla da enerji kaynağını oluşturur.
Bilgisayar modeli: Bilgisayar tarafından oluşturulan ve meteoroloji uzmanları tarafından hava tahmininde kullanılan atmosfer modeli.
Bindirme: Dağ oluşumu esnasında bir kütlenin diğer bir kütle üzerine abanması, onun üzerine yerleşmesidir.
Birikinti konisi: Dağ yamaçlarından düzlüğe inen akarsular, taşıdıkları materyalleri eğimin azaldığı yerlerde yarım koni şeklinde biriktirirler. Bu şekillere birikinti konisi denir. Akarsuların taşıdıkları maddeler ince ise, geniş bir alana yelpaze gibi yayılırlar. Bunlara da birikinti yelpazesi denir. Ülkemizde dağ eteklerinde, bu tip şekillere sıkça rastlanır.
Birikme: Denizlerin, akarsuların yada buzulların, çamur, kum yada çakılları, kumsal gibi maddeler meydana gelecek şekilde birikmesi süreci.
Birinci Zaman (Paleozoik) : Günümüzden yaklaşık 225 milyon yıl önce sona erdiği varsayılan jeolojik zamandır. Birinci zamanın yaklaşık 375 milyon yıl sürdüğü tahmin edilmektedir.Zamanın önemli olayları : Kaledonya ve Hersinya kıvrımlarının oluşumu. Özellikle karbon devrinde kömür yataklarının oluşumu. İlk kara bitkilerinin ortaya çıkışı. Balığa benzer ilk organizmaların ortaya çıkışı. Birinci zamanı karakterize eden canlılar graptolith ve trilobittir.
Birleşme: Bulutlardaki su damlacıklarının birbirleriyle çarpışarak yağmur damlaları oluşturmak üzere bir araya gelmeleri süreci.
Biyocoğrafya: Doğal ve ekonomik etkinliği bulunan bitki ve hayvanları inceler.
Blokdiyagram: Perspektif metodlara göre çizilmiş, yeryüzünün herhangi bir kesimini gösteren üç boyutlu şekillerdir. Blokdiyagramlar aracılığı ile hem yer yapısı hem de topografya ile ilgili tüm özellikler bir arada gösterilmektedir.
Boğaz: Bakınız : Yarma vadi.
Boğaz vadi: Yüksek dağ sıralarını enine yarıp geçen akarsular bu tür vadiler oluştururlar. Vadilerin yamaçları oldukça diktir ve vadi dardır. Ülkemizde Kızılırmak, Yeşilırmak, Fırat vb nehirleri böyle vadilerden akarlar.
Bora : Yugoslavya’nın iç kesimlerinden Adriyatik Denizi kıyılarına esen soğuk rüzgarlardır.
Botanik: Bitki bilimi. Bu bilim dalı, bitkilerin hücre yapılarından üremelerine kadar her türlü fizyolojik ve hayatsal faaliyetlerini inceler.
Boylam : Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın başlangıç meridyenine olan uzaklığının açısal değeridir.
Q açısı, D noktasının başlangıç meridyenine olan uzaklığının açı cinsinden değeridir ve D noktasının boylam derecesini verir.
Örnek : D noktasına ait Q açısının değeri 30 derece ise,
D noktasının boylam derecesi 30° dir.
Boyun : Birbirine ters yönde açılmış iki akarsu vadisinin en yüksek, iki doruk arasındaki alanın en alçak yerine boyun denir. Buralara bel ya da geçit de denir.
Bozkır : İlkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz kuraklığı ile sararan kısa boylu otlardır. Bunlara step ya da bozkır denir.
Breş: Köşeli taşların bir çimento ile birleşmesinden oluşan bir tortul kaya çeşididir.
Buharlaşma : Atmosferdeki nemin kaynağı yeryüzündeki su kütleleridir. Sıcaklık arttıkça, havadaki nem açığı arttıkça, su yüzeyi genişledikçe, rüzgar estikçe, basınç azaldıkça, buharlaşma artar.
Bulut tohumlaması: Kasırgaları zayıflatmak yada kurak bölgelerde "yağmur oluşturmak" için kullanılan deneysel bir işlem.
Buz Dağı : Bakınız : Aysberg.
Buzul: Yerçekiminin etkisiyle hareket eden buz kütlesi.
Buzul çağı: Dünya'nın yüzeyinin büyük bir bölümünün buzlarla kaplı olduğu belirli dönemler.
Buzul gölü: Yurdumuza bazı yüksek dağların üst kısmında görülür (Cilo, Sat, Ağrı, Tendürek, Süphan, Kaçkar, Uludağ, Erciyes, Bolkar, Aladağlar,Bey dağları gibi). Dünya üzerinde en fazla Kuzeybatı Avrupa’da görülür. Ayrıca Kanada’nın güneyi ile A.B.D’nin kuzeyindeki göller buna örnektir.
Buzul vadisi: Buzul aşındırması sonucu oluşan “U” şeklindeki vadilerdir. Akarsu vadilerine göre boyları kısadır ve sürekli iniş göstermezler (inişli –çıkışlıdır).
Buzullararası dönem: Quaterner de günümüzden daha sıcak ve daha yağışlı olan dönemdir.
Büyük gel-git: Dünya, Ay ve Güneş dolunay ve yeniay sırasında aynı çizgi üzerinde olduklarında oluşan, genliği yüksek gel-gitler.