Hayat | Konular | Kitaplık | İcatlar | İletişim
Coğrafya terimleri G-
G--
Galaksi : Yıldız kümesine galaksi denir.
Galeri Ormanları : Savanlardaki, küçük akarsu boylarında görülen, çoğunlukla 50-100 m genişliğinde, bir akarsu ağı biçiminde uzanan ve sürekli yeşil kalabilen nemli ormanlardır. Galeri ormanları olarak adlandırılmalarının nedeni, ağaçların, akarsuyun üstünü bir galeri şeklinde kapatmasıdır.
Garig: Akdeniz Bölgesinde çalı (maki) örtüsünün tahrip edildiği yerlerde dizboyu yüksekliğinde olan çalı vejetasyonu.
Gayzer : Volkanik yörelerde yeraltındaki sıcak suyun belirli aralıklarla fışkırması ile oluşan kaynaklardır.
Geçici akarsu: Yatağında her zaman su bulundurmayan, bazen kuruyan akarsudur.
Geçit : Dağlık yerlerin ulaşıma imkan veren bölümlerine geçit denir.
Gel – Git : Ay’ın ve Güneş’in çekim gücünün etkisiyle Dünya’daki su kütlelerinin alçalması ve yükselmesi olayıdır. Ancak Ay, Dünya’ya en yakın gök cismi olduğundan gel git olayında daha etkilidir. Bir yerdeki gel-git, gün içinde 2 kabarma 2 çekilme biçiminde 6 saatte bir gerçekleşir. Bu seviye değişmelerinde her gün bir önceki güne göre 50 dakikalık bir gecikme olur. Çünkü ay, Dünya’nın çevresindeki dönüşünü 24 saat 50 dakikada tamamlamaktadır.
Gel-git akıntıları: Denizlerdeki seviye değişmelerine bağlı olarak özellikle koy ve körfezler dahilinde oluşan akıntılar.
Geodezi: Yeryuvarlağının büyüklüğü, biçimi ile ilgilenen, ölçme yoluyla haritaların dayandığı temelleri veren bilim dalı.
Geoid: Yeryuvarlağının kendine has olan görünüşü. Geoid yüzeyi, ortalama deniz yüzeyi seviyesinde uzanmakta olup, çekül doğrultusuna diktir.
Gerçek alan: Yeryüzü şekillerinin tüm engebeleri ile hesaplanan alanıdır.
Gerçek izoterm haritaları: Yükseltinin etkisi dikkate alınarak çizilen sıcaklık haritalarıdır.
Gezegen : Güneş etrafında dönen büyük gök cisimlerine gezegen denir.
Gnays : Granitin yüksek sıcaklık ve basınç altında değişime uğraması yani metamorfize olması sonucu oluşur.
Göçler : Nüfusun geçici veya sürekli olarak yer değiştirmesidir. Eğer değiştirilen yer ülke içinde olursa buna iç göç denir. Göçler, hızlı nüfus artışının doğal bir sonucudur. Bir bölgedeki nüfusun, artmasında veya azalmasında göçlerin büyük etkisi vardır.
Göktaşı : Yeryüzüne düşen meteor veya parçalarına göktaşı adı verilir.
Göl : Karalar üzerindeki çukur alanlarda birikmiş ve belirli bir akıntısı olmayan durgun su kütlelerine göl denir. Göller tek tek bulundukları gibi yan yana birden fazla da bulunabilirler. Göllerin yan yana bulundukları bölgelere göller yöresi denir.
Gölge yönü: Dönenceler dışında kalan yerlerde bir cismin öğle vakti gölgesi Kuzey yarımkürede kuzeye, Güney yarımkürede güneye düşer.Dönenceler arasındaki yerlerde ise Güneş ışınlarının geldiği yönün tam tersine düşer.
Graben: Yerkabuğunun faylanması, kırılması ile alçakta kalan kütleye denir. Ege Bölgesindeki Büyük ve Küçük Menderes, Gediz olukları birer grabendir.
Grafik Ölçek : Bakınız : Çizgi ölçek.
Granit : İç püskürük bir taştır. Kuvars, mika ve feldspat mineralleri içerir. Taneli olması nedeniyle mineralleri kolayca görülür. Çatlağı çok olan granit kolayca dağılır, oluşan kuma arena denir.
Guyot :Üstü adeta bıçak gibi kesilmiş, yani düz olan deniz altı tepesi. Deniz tabanının çökmesine paralel olarak adalar, deniz seviyesine yaklaştığında dalgalar tarafından aşındırılarak düzleşir ve daha sonra bu düzleşen ada deniz tabanı çökmeye devam ettiği için su altında kalır.
Günberi (Perihel) : Dünya'nın, Güneş'e en çok yaklaşıp, yörüngede en hızlı döndüğü gündür. Dünya Günberi konumuna 3 Ocak'ta gelir.
Güneş Enerjisi : Güneş’in yapısındaki hidrojen atomlarının helyuma dönüşmesi sırasında, enerji açığa çıkar. Buna güneş enerjisi denir.
Güneş tutulması: Ay’ın Dünya ile Güneş arasında bulunduğu zaman Güneş’in Dünya’dan görülmemesi veya kısmen görülmesi olayına güneş tutulması denir. Dünya ile Güneş ve Dünya ile Ay arasındaki mesafeler, yörüngelerin elips şeklinde olmasından dolayı, devamlı değiştiği için güneş tutulması bir kaç şekilde olmaktadır. Dünya, Ay’ın gölge konisinin herhangi bir kısmından geçerse Güneş Dünya üzerindeki bir gözlem yerinden görünmez, bu gözlem yeri için tam güneş tutulması gerçekleşmiş olur. Dünya Ay’nın gölge konisinin içinde bulunduğu süre, aynı zamanda güneş tutulmasının da süresidir. Dünya Ay’nın gölge konisinin tepesine yakın geçtiği oranda güneş tutulmasının süresi kısalır. Dünya Ay’ın gölge konisinin uzantısından geçerse Dünya üzerindeki bir gözlemci ,Ay’ın gölgesinden dolayı, Güneş’in ortasını göremez sadece halka şeklinde kenarlarını görür ki buna halkalı güneş tutulması denir. Dünya Ay’ın yarı gölge konisinde bulunduğu zaman ancak Güneş’in bir parçasını görür ki buna da parçalı güneş tutulması adı verilir.Güneş tutulması için Ay’ın yeni ay evresinde ya da bu evreye yakın bir konumda olması gerekir. Ay tutulması için ise Ay’ın dolunay evresinde veya bu evreye yakın bir konumda olması gereklidir. Ancak sadece bu şartlar ay ve güneş tutulmaları için yeterli değildir. Aksi halde her yeni ay evresinde bir güneş tutulması, her dolun ay evresinde de bir ay tutulmasının görülmesi gerekirdi. Buradaki şartların yetersizliği Ay’ın yörünge düzleminin ekliptik düzlemiyle çakışmamasından ileri gelir. Bu iki düzlem arasında 5° 9' ‘lık bir açı mevcuttur.
Günöte (Aphel) : Dünya'nın, Güneş'ten en çok uzaklaştığı, yörüngede en yavaş döndüğü gündür. Dünya Günöte konumuna 4 Temmuz'da gelir.